“Ga alleen verder als u dit zelf bent.” Ik kreeg deze instructie toen ik probeerde in te loggen op een voor mij bekende website. Dit lijkt mij een volledig overbodige instructie. Als ik het niet ben dan probeer ik zeer waarschijnlijk om criminele redenen in te loggen, maar dan zal deze instructie mij niet tegenhouden. Ik vind dit een prachtig voorbeeld dat we de neiging hebben om te ver door te slaan in regels en instructies. Alsof niemand zelf meer in staat is om na te denken.
Ik kan ongelooflijk geïrriteerd raken als ik een inhoudelijke vraag stel en ik krijg alleen als antwoord: “dit zijn nou eenmaal de regels, mevrouw”. Vraag stel ik dan de vraag wat diegene er zelf van vindt. Soms krijg ik dan toch een andere reactie, maar meestal wordt de zin gewoon herhaald. Ik snap heel goed dat regels houvast bieden aan iemand in een omgeving waar de controle en druk heel groot zijn. Maar het is frustrerend dat daarmee de mogelijkheid verdwijnt om op creatieve oplossingen te komen. Nog afgezien van het feit dat mensen zo vast kunnen zitten in wat volgens hen de regels zijn, dat ze ook geen ruimte meer voelen om naar andere perspectieven te kijken.
Ik heb ooit een uitgebreid rapport geschreven met keiharde feiten waarom een bepaalde procedure niet verplicht was. In dat rapport stonden niet alleen wettelijke feiten maar ook een onderbouwing van alle betrokken partijen, die ik uitgebreid geïnterviewd had over het nut van de procedure, waarbij alle partijen aangaven dat nut niet te zien. En nog bleef een gedeelte van de gemeenteraad aangeven dat het toch belangrijk was om de procedure te blijven volgen. Inmiddels weet ik dat het in zo’n geval geen zin heeft om met tegenargumenten te blijven komen maar om te onderzoeken waar dat patroon van dat blijven volgen van de regels vandaan komt.
En soms is het gelukkig ook voldoende om gewoon door te vragen op de instructie, regel of procedure. Wat dit beoogt, welk resultaat er uitkomt, hoeveel nut dit heeft en of iemand een idee heeft om het beter te doen.