“Nééééé!”
Gillend liet het jongetje zijn ongenoegen blijken. Zijn moeder wilde dat hij mee naar huis ging, maar hij was overduidelijk niet van plan om daar aan toe te geven. Het was niet zomaar een afwijzing. Naast het gillen besloot hij op de grond te gaan liggen en met zijn benen en armen op de grond te slaan. Zijn moeder stond er zichtbaar gegeneerd bij. De afkeurende blikken van de mensen die langsliepen hielpen niet echt, net als de opvoedkundige richtlijnen die ze van omstanders kreeg — en waar ze niet op zat te wachten.
“Je moet hem negeren en gewoon weglopen, dan houdt hij wel op.”
“Gewoon even streng toespreken, dan luistert hij wel.”
Allemaal goedbedoelde adviezen, maar niets hielp. Tot er een oudere vrouw rustig naast het jongetje op de grond ging zitten. Ze zei niets, keek hem alleen maar aan. Langzaam werd hij rustiger.
“Wat is er aan de hand, jongeman?” vroeg ze toen.
Hij snikte nog een beetje na en begon te vertellen. Na een kort gesprekje gaf de jongen haar een knuffel en stond op om met zijn moeder mee te gaan. De jonge moeder keek haar dankbaar aan en liep snel de winkel uit. Toen de oudere vrouw langs mij liep, gaf ze mij een knipoog en zei: “Vijfentwintig jaar ervaring als kleuterjuf leert je hier wel mee omgaan.”
Weerstand is geen probleem, maar een signaal
Dit tafereel bleef in mijn hoofd hangen. Niet alleen omdat het zo’n mooi voorbeeld was van hoe je met weerstand kunt omgaan, maar ook omdat ik het dagelijks tegenkom in organisaties.
Weerstand bij verandering wordt vaak gezien als iets negatiefs. Als een obstakel dat overwonnen moet worden. Maar eigenlijk is weerstand een cadeau. Het laat zien dat mensen betrokken zijn. Dat ze iets belangrijk vinden. En als je er op de juiste manier mee omgaat, kan het je juist helpen om de verandering beter vorm te geven.
Toch zie ik in veel organisaties dat weerstand wordt genegeerd of bestreden. Net als bij het jongetje in de winkel krijgen medewerkers goedbedoelde adviezen:
“Je moet het gewoon accepteren, het is nu eenmaal zo.”
“Niet zo moeilijk doen, iedereen moet mee.”
“Als je niet mee wilt, dan is er misschien geen plek meer voor je hier.”
Maar net als bij het jongetje werkt dat niet. Het leidt alleen maar tot meer frustratie, meer weerstand en uiteindelijk tot een situatie waarin mensen zich niet gehoord voelen.
Wat zit er achter weerstand?
Weerstand komt bijna nooit voort uit onwil. Het komt voort uit betrokkenheid. Mensen verzetten zich niet tegen verandering omdat ze het leuk vinden om dwars te liggen. Ze verzetten zich omdat ze ergens om geven. Omdat ze bang zijn iets kwijt te raken. Omdat ze zich zorgen maken over wat de verandering voor hen betekent.
Als je dat begrijpt, verandert je hele kijk op weerstand. Dan zie je het niet meer als een probleem, maar als een signaal. Een signaal dat je serieus moet nemen.
Echte aandacht als sleutel
De oudere vrouw in de winkel had dat feilloos door. Ze ging niet in discussie met het jongetje. Ze probeerde hem niet te overtuigen. Ze ging gewoon naast hem zitten en gaf hem aandacht. En dat was precies wat hij nodig had.
In organisaties werkt het net zo. In plaats van weerstand te bestrijden, kun je beter proberen te begrijpen waar die vandaan komt. Dat betekent:
– **Luisteren zonder oordeel.** Niet meteen reageren, maar echt proberen te begrijpen wat er speelt.
– **Vragen stellen.** Wat maakt dat iemand zich verzet? Waar zit de angst of frustratie?
– **Erkenning geven.** Soms is het al genoeg om te laten merken dat je iemands zorgen serieus neemt.
Ik heb in verandertrajecten vaak gezien dat zodra mensen zich gehoord voelen, de weerstand afneemt. Niet omdat hun bezwaren ineens weg zijn, maar omdat ze het gevoel hebben dat ze ertoe doen. Dat hun mening meetelt.
Weerstand als richtingaanwijzer
Weerstand kan je ook helpen om de verandering beter vorm te geven. Mensen die zich verzetten, zien vaak dingen die anderen over het hoofd zien. Ze kunnen je wijzen op risico’s, blinde vlekken of praktische problemen die je nog niet had bedacht.
In plaats van weerstand te zien als iets dat je moet overwinnen, kun je het dus ook gebruiken als een richtingaanwijzer. Waar zitten de echte pijnpunten? Wat moet er beter uitgelegd worden? Waar is extra aandacht nodig?
De volgende keer dat je weerstand tegenkomt…
Denk dan even aan het jongetje in de winkel. En aan de oudere vrouw die gewoon naast hem ging zitten en hem aandacht gaf.
Weerstand is geen probleem. Het is een kans. Een kans om beter te begrijpen wat er speelt. Een kans om mensen echt mee te krijgen. En een kans om de verandering sterker en beter te maken.
Wil je eens sparren over hoe je in jouw organisatie beter met weerstand kunt omgaan? Stuur me een berichtje, ik denk graag met je mee.