We lopen richting het centrum en passeren een geel bord met daarop de opmerking dat auto’s niet verder kunnen omdat de straat is afgesloten. Een stukje verderop staat er eenzelfde bord. In de tijd die het ons kost om naar het tweede bord te lopen komen er al twee auto’s voorbij die blijkbaar het eerste bord hebben genegeerd. Met heel veel moeite moeten ze vervolgens de auto weer keren om terug te rijden naar het begin van de straat. Ik vind dat boeiend. Wat maakt dat mensen denken “oh, er staat wel een omleidingsbord, maar dat geldt niet voor mij”. Vaak zit er dan op de passagiersstoel iemand druk te gebaren, waarschijnlijk om aan te geven dat dat bord er is en niet genegeerd moet worden.
Ik ben zelf ook behoorlijk eigenwijs en neem zeker niet altijd de juiste beslissing omdat ik dan denk dat ik het beter weet (al heb ik er ook geen enkele moeite mee om dat vervolgens toe te geven….). En ik kan ook best regels en procedures ter discussie stellen wanneer ik denk dat ze niet meer passend zijn, maar een dergelijk verkeersbord negeren zou niet bij mij opkomen. Gewoon omdat het niet effectief is.
Ik zie in mijn dagelijks werk hier twee verschillende vormen van gedrag. Het negeren van regels omdat ze niet passen in de verandering die de organisatie of de medewerkers voor ogen hebben, maar vaker zie ik juist de andere kant: het tot in het extreme volgen van regels en procedures omdat dit duidelijkheid en structuur biedt. In de meest extreme vorm betekent dit dat medewerkers zelf niet meer nadenken over wat nu echt de bedoeling is en geen oog hebben voor wat de regel doet met de andere partij. Hier zit veelal de angst om fouten te maken onder. Als de cultuur van de organisatie heel erg gericht is op controle en beheersing is dit vaak het gevolg. Medewerkers durven dan zelf geen verantwoordelijkheid meer te nemen voor beslissingen en verschuilen zich achter regels en procedures. Waarbij het uiteraard in veel gevallen heel belangrijk is om duidelijke kaders en regels te hebben, maar het ook heel gezond is om af en toe regels en procedures tegen het licht te houden en te onderzoeken of ze nog steeds helpend zijn voor het doel dat bereikt moet worden. Vooral als de organisatie in een verandertraject zit is dit een belangrijke stap.